Terugblik werkbezoek Natura2000-gebieden West-Brabant
Op 9 oktober bezochten vertegenwoordigers van verschillende ministeries en een aantal regionale bestuurders de Brabantse Wal en het Markiezaatsmeer. Dit gebeurde op uitnodiging van waterschap Brabantse Delta en provincie Noord-Brabant om aandacht te hebben voor de kansen en vraagstukken in het gebied. En vanuit de wens om, ondanks onzekerheden en complexiteit, voortvarend aan de slag te gaan met de uitvoering. Hierin speelt ook de gebiedsgerichte aanpak (GGA) Brabantse Wal een belangrijke rol.
De Brabantse Wal is een Natura2000-gebied van 4.874 hectare (meer dan 9.000 voetbalvelden) in West-Brabant op de grens met Zeeland en Vlaanderen. Met daaromheen de haven van Antwerpen, vruchtbare landbouwgronden, aantrekkelijke leefomgeving en militaire oefenterreinen. Allemaal hier gevestigd vanwege de unieke ligging en kwaliteiten van het gebied. Dit brengt meerdere (complexe) opgaven en uitdagingen met zich mee. Zo blijkt uit tal van studies (zoals de natuurdoelanalyse) dat de natuurwaarden zeer ernstig onder druk staan in dit gebied. Onder andere door verdroging en te veel stikstof. Dat is zorgwekkend voor de unieke natuur in het gebied, die snel verslechtert. Maar het zet het gebied ook ‘op slot’ voor nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen.
Van denken naar doen
Binnen de gebiedsgerichte aanpak Brabantse Wal en het project Water tussen Wal en Schelde werken gebiedspartners (overheden, terreinbeherende organisaties, particuliere grondeigenaren, agrarische sector en andere belanghebbenden) met elkaar aan slimme combinaties van oplossingen voor sterkere natuur, voldoende water met een betere kwaliteit, een goede bodem en de toekomst van de landbouw. Gedeputeerde Hagar Roijackers (Natuur, Milieu en Gebiedsgerichte aanpak): “We willen Brabant ontwikkelen in meer harmonie met natuur, milieu en landschap en met een duurzaam perspectief voor onze Brabantse ondernemers. Dit om de druk op onze leefomgeving te verminderen. Daarom moeten we op zoek naar een nieuwe balans. Die balans vinden we alleen door elkaar op te zoeken zoals hier op en aan de voet van de Brabantse Wal en door samen te werken." De afgelopen jaren is hard gewerkt aan verkenningen, studies, visievorming en de samenwerking tussen. De gebiedsprocessen gaan nu een nieuwe fase in, van denken naar doen.
Concrete kansen
Tijdens het bezoek zijn twee locaties bezocht, om een beeld te geven van de opgaven én de concrete kansen die de gebiedspartners zien.
Eén van die locaties was het Markiezaatsmeer, een groot zoetwatermoeras. Het is na de Waddenzee en het IJsselmeer het grootste draslandgebied van Nederland, de bodem staat er blijvend onder water. Het is een belangrijk broedgebied en jaarlijks strijken er honderdduizenden trekvogels neer. Om de natuurdoelen in dit gebied te realiseren zijn diverse maatregelen nodig. De laatste jaren zakte het waterpeil van het Markiezaatsmeer regelmatig te veel en konden de natuurdoelen (Natura2000) niet worden gehaald. Voor een beter beheer van het waterpeil wordt op dit moment een nieuwe automatische stuw gebouwd. Ook ligt er een concreet plan voor de aanleg van extra eilanden om de rust- en broedgelegenheid voor de doelsoorten op niveau te brengen. Voor dit plan hebben het Rijk en de provincie versnellingsgelden beschikbaar gesteld. Een kansrijke vervolgstap is om het water dat afstroomt aan de voet van de Brabantse Wal naar het Markiezaatsmeer te geleiden, voor een beter waterpeil. Dit vraagt om de nodige extra investeringen, zowel in het watersysteem (zorgen dat het water op de juiste plek komt), als op het gebied van waterkwaliteit (zuiveren van het water zodat het van voldoende kwaliteit is voor het N2000 gebied Markiezaatsmeer).
De tweede locatie die werd bezocht, was ’t Eiland bij Huijbergen. Het Eiland (ca. 16 hectare) is een voormalig ven dat rond 1900 is omgevormd tot landbouwgebied. Dit gebied is aan drie zijden omsloten door N2000-gebied. Vanwege het landbouwkundig gebruik wordt het water in het gebied door middel van een pomp en watergangen afgevoerd. Dit heeft een drainerend effect op de omgeving (het N2000-gebied). Om de verdroging van de Brabantse Wal te verminderen, is het stoppen van de ontwatering een zeer belangrijke maatregel. Om die reden is het terugbrengen van het verloren ven een maatregel die in beeld is in het kader van de GGA Brabantse Wal.
Steven Adriaansen, burgemeester Woensdrecht: “Er liggen mooie kansen op de Brabantse Wal om ook daadwerkelijk een schop in de grond te zetten. Het gebied van ’t Eiland in Huijbergen is zo’n kans. In dit gebied met bijzondere kenmerken en kwaliteiten, kijken we vanuit verschillende opgaven naar dezelfde ruimte. Dat maakt dat we draagkracht hebben om snel aan de slag te gaan waarbij we oog houden voor de verbinding.”
Waardevolle ontmoeting
De gesprekken tijdens het werkbezoek waren een mooie mix van kennis over de ontwikkelingen vanuit het Rijk en het regionale perspectief op opgaven en ontwikkelrichtingen. “Goed om te zien dat er stappen worden gezet richting concrete uitvoering van maatregelen in het landelijk gebied, zoals hier bij het Markiezaatsmeer, en elkaar goed te informeren. Het is goed om regelmatig gebieden als de Brabantse Wal te bezoeken, de dagelijkse praktijk te bekijken en met elkaar te spreken over wat er concreet nodig is om als overheden gezamenlijk de stap vooruit te zetten om in dat gebied tot oplossingen te komen”, aldus Directeur-generaal RTLG Johan Osinga (ministerie van LVVN).
