Veiligheidsrapportage 2023: werken aan een robuust systeem
Eind 2023 stond het water hoog in ons gebied, extreem hoog. Met verschillende maatregelen konden we wateroverlast beperken. Dat betekent niet dat we achterover kunnen leunen. Onze dijken moeten op sterkte blijven en waar nodig op sterkte worden gebracht. Beheer en onderhoud moet op orde zijn en hoogwaterinspecteurs worden ingezet. Dat staat in de jaarlijkse veiligheidsrapportage over de dijken van waterschap Brabantse Delta.
Visie waterveiligheid
Deze veiligheidsrapportage laat zien dat het waterschap volop inzet op het voldoen aan de veiligheidsnormen. Tussen nu en 2050 is er een forse verbeteropgave. Het hoogwater tijdens de zomer van 2021 met grote schade in Limburg en in delen van België en Duitsland, was aanleiding voor een oproep van het algemeen bestuur om te komen met voorstellen om zo goed als mogelijk voorbereid te zijn op een dergelijke situatie in ons gebied. Naar aanleiding van deze oproep is in 2022 een Visie Waterveiligheid ontwikkelt over waar de organisatie wil staan in 2120. Deze visie is in 2023 door het nieuwe bestuur omarmd en zal richtinggevend zijn voor alle acties die waterveiligheid aangaan. Het uitgangspunt is dat water en bodem leidend zijn. Daarbij werken we aan een robuust systeem waar waterveiligheid en watersystemen goed samengaan. Daarnaast bereiden we de cyclus van voorkomen, beperken en voorbereiden uit met bestrijden en herstellen in het geval van onverhoopte gebeurtenissen.
Onze dijken
Het waterschap beheert 132 kilometer aan primaire keringen, met daarin 47 waterkerende kunstwerken en ongeveer 40 damwanden. Primaire keringen zijn de dijken langs de grote rivieren: Bergsche Maas, Amer, Hollands Diep en het Volkerak-Zoommeer. Het waterschap beoordeelde de dijken volgens de nieuwste normen. Deze beoordeling is eind 2022 afgerond. 46,7 kilometer van de dijken voldoet niet meer aan de veiligheidsnorm. In oktober is hiervan 42,2 kilometer in projecten opgenomen in het Hoogwaterbeschermingsprogramma om de komende jaren versterkt te worden. Voor 2050 moeten deze dijkversterkingen klaar zijn. Tot de dijkversterkingen zijn uitgevoerd wordt extra monitoring uitgevoerd en worden extra noodmaatregelen voorbereid voor eventuele calamiteiten.
Het systeem met regionale waterkeringen bestaat uit 184 kilometer dijken, met daarin 84 waterkerende kunstwerken. Dat zijn coupures, sluizen en afsluiters. Van deze dijken voldoet 81,2 kilometer niet aan de norm. Momenteel worden op verschillende locaties dijkversterkingen uitgevoerd in het project verbetering regionale keringen. Dit project zal in 2024 worden afgerond. Het verbeteren van de kunstwerken moet voor 2030 zijn afgerond. In veel gevallen gaat het om extra onderhoud. Omdat de regionale keringen vaak niet in eigendom zijn van het waterschap, wordt het onderhoud meestal uitgevoerd door particuliere eigenaren.
Beheer en onderhoud
Om te zorgen dat de dijken sterk blijven is het onderhoudsplan geactualiseerd. De ambitie is risico gestuurd beheer en onderhoud. Brabantse Delta doet regelmatig algemene inspecties, wortel proeven voor de grasmat en controleert op dierlijke graverijen. Het calamiteitenplan is vernieuwd en alle noodmaatregelen tijdens hoogwater worden geëvalueerd.
Risicodialoog
In 2023 heeft Brabantse Delta een brede interne risicodialoog waterveiligheid gehouden. Op basis van het doel ‘beschermen tegen en omgaan met hoogwater’ zijn risico’s en beheersmaatregelen beoordeeld. Daaruit bleek dat het waterschap meer risico loopt op de regionale keringen dan op de primaire keringen. Dat heeft te maken met de onderhoudsstaat, activiteiten van anderen en dierlijke graverijen op deze dijken. Daarnaast lag de focus vooral op het voorkomen van overstromingen en minder op het beperken, bestrijden en herstellen van de gevolgen een overstroming. Dit is wel noodzakelijk.
Hoogwaterinspecteurs
Tijdens hoogwatersituaties op de rivieren is het van belang om een goed en actueel beeld te hebben van de status van onze dijken. Daarvoor worden hoogwaterinspecties uitgevoerd. Tijdens hoogwater kan dit niet alleen door collega’s van de buitendienst worden uitgevoerd. Brabantse Delta is daarom aan de slag gegaan met het werven van ongeveer 50 extra hoogwaterinspecteurs. Dit zijn collega’s die al bij het waterschap werken, maar in een andere rol. Zij worden opgeleid tot hoogwaterinspecteur. Periodiek wordt er getraind en geoefend voor een daadwerkelijke inzet. Met deze stap krijgt het waterschap de beschikking over goed opgeleide en getrainde hoogwaterinspecteurs voor de komende hoogwatersituaties. Daarnaast is het streven om maximale ondersteuning door slimme digitale middelen in te zetten, zoals sensoren.
Samenwerken
In het bestuursakkoord benadrukt het bestuur het belang van waterveiligheid en de samenwerking die gezocht moet worden rond dit thema. “Klimaatverandering vraagt de komende jaren om een grote inzet op waterveiligheid. Veiligheid staat voor ons altijd op nummer één. Waterveiligheid begint met het voldoen aan de veiligheidsnormen, zowel voor primaire als regionale keringen. De uitvoering wordt vastberaden ter hand genomen. Hierbij zullen we de samenwerking met onze partners en andere overheden intensiveren, meer digitaliseren en duurzaamheid incorporeren.”
Veiligheidsrapportage
Het waterschap meldt de resultaten van veiligheidsrapportage 2023 aan de Inspectie voor de Leefomgeving en Transport (ILT) en provincie Noord-Brabant.