Aanpak muskus- en beverratten in Brabant op koers
De Brabantse waterschappen hebben succes met hun gezamenlijke aanpak van de muskus- en beverrattenpopulatie. Dat blijkt uit de vandaag gepubliceerde landelijke cijfers over het afgelopen jaar. Daarin wijkt Brabant af van de lijn die de waterschappen in Nederland delen. Daar is juist een toename in het aantal vangsten. In het werkgebied van Aa en Maas, De Dommel en Brabantse Delta is de vangst juist spectaculair afgenomen. Dat is het resultaat van een zorgvuldige aanpak om de provincie vrij te krijgen van muskus- en beverratten.
Bestuurslid Anco Sneep (waterveiligheid) van Brabantse Delta legt een direct verband tussen de vangstcijfers en de dijken. Graverij door knaagdieren is een direct risico voor de kwaliteit en sterkte van de waterkeringen. “Iedereen heeft in december en begin januari kunnen zien hoe belangrijk betrouwbare dijken zijn. Dat is precies waarom we dit programma zo zorgvuldig uitvoeren. We kunnen het ons niet veroorloven om achterover te leunen. Ons bestuur staat daarom volledig achter deze investering om deze populaties onder controle te brengen."
Landelijke aanpak
Brabant heeft de in 2019 afgesproken landelijke strategie voortvarend toegepast. Nederland kent in totaal acht bestrijdingsorganisaties. In Brabant hebben de waterschappen de krachten gebundeld in één gezamenlijke organisatie en aanpak. Ruim dertig muskusrattenbestrijders bestrijden in Noord-Brabant de muskus- en beverratten. Zij zijn in dienst van waterschap Brabantse Delta, maar voeren hun werkzaamheden ook uit in het werkgebied van de waterschappen De Dommel en Aa & Maas. De bestrijding binnen de drie waterschappen leidt tot goede resultaten. In totaal hebben de medewerkers 2.675 vangsten geregistreerd (2022: 3.560 vangsten). Het gaat hierbij om 2.664 muskusratten (2022: 3.542) en 11 beverratten (2022: 18).
Dat de aanpak werkt, wordt onder meer onderstreept door de grote teruggang in de aanwezigheid van de beverrat; de bestrijding van die populatie is inmiddels teruggebracht tot individuele vangsten. Voor wat betreft de muskusrat verwachten de Brabantse waterschappen dat de vangsten in 2024 nog verder gaan afnemen tot onder de 2.000 exemplaren.
Schade
Muskus- en beverratten komen van nature niet voor in Nederland, ze zijn hier door menselijk handelen beland. Ook hebben de dieren hier nauwelijks natuurlijke vijanden. De dieren worden bestreden omdat ze schade brengen aan waterkeringen en oevers door holen en gangen te graven. Ook maken ze nestkommen met uitgebreide ondergrondse gangenstelsels. Zo veroorzaken ze verzakkingen in dijken en kades. In het ergste geval kan een dijk of kade doorbreken waardoor er dorpen of zelfs steden onder water lopen.
Nationale beeld: meer vangsten
In 2023 zijn er door de 21 waterschappen meer muskus- en beverratten gevangen in Nederland. Ze vormen een risico voor onze waterveiligheid door graverij in dijken en de natuur. Per regio zijn de vangsten verschillend. In 2023 zijn er ruim 2.500 meer muskusratten gevangen, een stijging van 5 procent ten opzichte van 2022. Het aantal beverratvangsten in Nederland is in 2023 toegenomen tot 1.645, een toename van 45 procent ten opzichte van 2022. Het werk van de bijna 400 gespecialiseerde muskus- en beverratbestrijders van de waterschappen blijft daarmee van groot belang.
In 2023 zijn er in totaal 51.043 muskusratten door de 21 waterschappen gevangen. Dat is een toename in vangsten van 2.596 dieren, wat een stijging van 5 procent is ten opzichte van 2022. De regionale verschillen zijn groter geworden. In gebieden met veel muskusratten zijn er opnieuw meer muskusratten gevangen door extra inzet van de muskusratbestrijders. Om in deze gebieden uiteindelijk ook een daling in de muskusratpopulatie te bereiken, moeten hier eerst zoveel mogelijk muskusratten worden gevangen. Dit heeft een stijging in vangsten tot gevolg. In andere gebieden zet de ingezette daling van muskusratvangsten juist door. Langs de landsgrens proberen de waterschappen de instroom van muskusratten direct weg te vangen. Zo wordt geprobeerd het binnenland uiteindelijk vrij van muskusratten te krijgen.
Toename vangsten beverratten in 2023
Bij de beverrat is het al gelukt om ze terug te dringen naar de landsgrens. Nederland heeft geen eigen populatie beverratten meer. Ruim 95 procent van de vangsten vindt plaats direct langs de grens met Duitsland. Als gevolg van opeenvolgende zachte winters en een minder goed georganiseerde bestrijding is de beverratpopulatie in Duitsland nog steeds omvangrijk. Het aantal beverratvangsten langs de grens in Nederland is met 45 procent toegenomen: in 2023 werden er 1.645 beverratten gevangen. Door de beverratten direct langs de grens te vangen, wordt voorkomen dat ze zich opnieuw over het hele land verspreiden.
Ook bedreiging biodiversiteit
Muskus- en beverratten vormen ook een bedreiging voor de biodiversiteit. De dieren staan daarom allebei op de Europese lijst van Invasieve soorten. Ze eten planten als riet en lisdodde weg, en verdringen daardoor inheemse diersoorten zoals de zwarte stern, de roerdomp en de kleine karekiet. Deze vogels leven in het riet, waar ook de muskus- en beverratten hun leefomgeving hebben.
Bevers vestigen zich steeds vaker in gebieden waar dit problemen geeft
Sinds de herintroductie groeit de beverpopulatie en verspreiden ze zich verder door Nederland. Bevers zijn beschermde dieren in heel Europa, dus ook in Nederland. Ze hebben voor- en nadelen voor waterkwaliteit en veiligheid. Zo verhogen bevers de biodiversiteit. Dit komt doordat ze water vasthouden met hun dammen. Helaas veroorzaken de bevers ook schade en brengen ze de waterveiligheid in gevaar door het graven van holen in dijken. Wanneer dit het geval is, grijpen de waterschappen in volgens een beverprotocol en een door de provincie verleende ontheffing. De waterschappen willen dat er landelijk beleid komt voor de bever aanpak.
