Niels Mureau, de man van de Waterketen

3 W’s: Wagenberg, Wageningen, waterschap

Als oudste in een gezin met drie kinderen groeide Niels Mureau op in Wagenberg, een dorp iets boven Breda. Zijn ouders runden een melkveebedrijf en het gezin woonde op de boerderij waar eerder Niels’ opa en overgrootvader woonden en werkten. Niels (1976) bewandelde na zijn middelbareschooltijd aanvankelijk een ander pad. Hij studeerde economie aan de Universiteit Wageningen. Zonder concrete ambitie of droombaan, wel met ‘ergens’ het idee misschien ooit minister van Landbouw te worden. Het liep anders; Niels vond een baan in de makelaardij en bij een landelijke adviesorganisatie. Het paste hem niet en hij besloot een jaar te reizen. Hij doorkruiste Zuid-Amerika en nam een groot besluit. 

Bij thuiskomst liet Niels zijn ouders weten dat hij de boerderij graag wilde overnemen, als vierde generatie. In diezelfde periode trad hij toe tot het algemeen bestuur van waterschap Brabantse Delta. Een functie die hij van 2004 tot 2008 bekleedde. “Tijdens mijn studie deed ik bestuurlijke ervaring op, ik vind het leuk om te besturen. Daarnaast vond en vind ik water superbelangrijk. Water vormt de basis van onze maatschappij”, zo motiveert Niels zijn keuze om destijds algemeen bestuurslid te worden van het waterschap. Het was een leuke en leerzame periode. Toch zette hij er in 2008 een punt achter, omdat bestuurders voortaan verkozen werden via de lijst van een politieke partij. En politiek, daar had Niels niet zoveel mee, zo wist hij inmiddels (het idee om ooit minister van Landbouw te worden was al lang weggeëbd).

Nog meer W’s: West-Brabant Waterbreed, werkvloer, Waterketen, warmte

Zeven jaar later, in 2015, sloot Niels zich tóch aan bij een partij. “Niet om politiek te bedrijven, maar om te besturen!” Hij kwam op de lijst van West-Brabant Waterbreed. Met de fractie Ons Water werd afgesproken dat Louis van der Kallen zou starten als lid van het dagelijks bestuur van het waterschap en dat Niels halverwege de bestuursperiode het stokje zou overnemen. En zo geschiedde: op 31 januari 2018 werd Niels benoemd tot dagelijks bestuurder van waterschap Brabantse Delta. 

De stap van het algemeen bestuur naar het dagelijks bestuur had veel impact op Niels’ werk en gezin. Immers, zijn boerderij Hoeve 't Boschend vroeg en vraagt 24/7 aandacht, zijn adviesbureau draaide goed en inmiddels was Niels ook vader van drie kinderen (nu 15, 13 en 11 jaar). Als lid van het dagelijks bestuur werkte hij vier dagen per week, met werktijden die zich beslist niet altijd beperkten ‘van negen tot vijf’. Zijn motivatie: “Als lid van het dagelijks bestuur (DB) kun je beter uitzoeken hoe dingen in elkaar zitten en dat vind ik belangrijk. Vóórdat je ergens iets van vindt, moet je goed geïnformeerd zijn. Zo was de Waterketen in de periode dat ik nog in het algemeen bestuur (AB) zat, als een black box. Er ging (en gaat) enorm veel geld naartoe, maar ik wist niet goed waarom en waarin er werd geïnvesteerd. Met die observatie als AB-lid heb ik als DB-lid veel kunnen doen. Ik heb geprobeerd om de Waterketen op de kaart te zetten. Daarmee begon ik op de werkvloer, door er zoveel mogelijk met collega’s op uit te gaan.” 

Met ‘Tour de RWZI’ bezocht Niels in twee dagen tijd alle 17 rwzi’s (rioolwaterzuiveringsinstallaties) in het werkgebied. Op de fiets, wel te verstaan. “Ik fietste respectievelijk 140 en 180 kilometer. Gekkenwerk, eigenlijk. Er fietste steeds een collega mee en ik heb onderweg en op de locaties ontzettend veel geleerd en veel ideeën opgedaan. Het was de spierpijn meer dan waard”, zo blikt Niels terug op de actie, waarmee hij zelfs de media haalde. 140 of 180 kilometer fietsen op een dag, dat doet Niels niet meer. Wel komt hij steevast op de fiets naar kantoor. “Ik gebruik bijna nooit een auto. Dat is zo gegroeid, nadat ik een challenge aanging om meer te fietsen en vaker met het openbaar vervoer te reizen. Dit vanuit het idee ‘als je iets wilt veranderen en wil bijdragen aan een duurzame wereld, begin dan bij jezelf’. Het ging steeds makkelijker en inmiddels is het een gewoonte. Regen of wind, het maakt me niets uit”, zegt Niels daarover.

Niels zette de bestuurlijke expeditie Waterketen op, die resulteerde in een vaste commissie Waterketen. Doel van de commissie: de rwzi’s circulair en toekomstbestendig te maken. Innovatie is een belangrijke pijler. Niels: “Onze rwzi’s dateren uit de jaren ’70 en strikt genomen is het heel bijzonder dat ze nog altijd hun werk doen. Om een goed fundament te hebben voor de toekomst, moeten we de rwzi’s nu aanpakken. Natuurlijk wil je duurzame, toekomstbestendige installaties neerzetten, maar hoe de wereld er over 20 jaar uitziet is lastig te voorspellen. Niets doen is geen optie, dus startten we met de kleinste installatie. Wat we leren, nemen we mee naar het volgende project en zo maken we stapsgewijs een belangrijke transitie door. Daarbij streven we ernaar om energiepositief te worden, door rwzi’s tot ontwikkelen tot mini-energiecentrales. In Breda levert de rwzi nu al warmte aan 650 huishoudens. Die stap moeten we als waterschap zetten, om de gevolgen van klimaatverandering te beperken.”

Omslag in visie en profilering

Belangrijk is de omslag in de visie en werkwijze van het waterschap, waarvoor Niels zich in zijn bestuursperiode nadrukkelijk sterk heeft gemaakt. “Van het uitgangspunt ‘dit budget hebben we beschikbaar en hoe zullen we dat besteden’ maakten we bestuurlijk de stap naar ‘dít is wat we moeten doen en dit kost het’. Een fundamenteel verschil.” 

“Ook laten we ons werk veel meer zien en dat is noodzakelijk. Allereerst richting andere overheden. We worden inmiddels als volwaardig en strategisch partner gewaardeerd en niet meer uitsluitend als uitvoeringsorganisatie gezien. Daarnaast moeten we ons laten zien bij de burger en daar werken we hard aan. Het waterschap was altijd het meest onbekende overheidsorgaan; het werk rond de rwzi’s werd altijd in alle stilte en bescheidenheid uitgevoerd. Maar, je mag er niet vanuit gaan dat mensen een goed besef hebben van water. We hoeven ons geen zorgen te maken over een tekort aan drinkwater of overstromende dijken, maar we moeten wél stappen zetten om het voor de toekomst te borgen. Waar ik me vooral zorgen over maak, is de bereidheid om ermee aan de slag te gaan. We hebben de kennis, we hebben de tools, maar mensen kijken té veel weg. Daar krijgen we last van. De vanzelfsprekendheid van de beschikbaarheid van water gaat er echt vanaf.”